Een groot deel van de tweedehands kleding die Europeanen inzamelen belandt in Afrika en Azië. In 2019 ging het om bijna 1,7 miljoen ton. Een deel wordt gedragen, maar een groot deel niet, waardoor het afvalprobleem daar toeneemt. Dat zeggen milieudeskundigen in een rapport van EU-milieuagentschap EEA.
De EEA maakt hierin geen onderscheid tussen textielafval en tweedehands kleding, laat de European Recycling Industries’ Confederation (EuRIC) weten in een reactie. Dat zorgt voor misinterpretatie van de werkelijke situatie, zegt die organisatie.
De export van in Nederland ingezameld textiel gaat redelijk goed: de keten is transparant en er zijn strenge controles op het gebied van de verwerking en de verhandeling van textiel, zeggen de Vereniging Herwinning Textiel (VHT) en de grote inzamelaars Sympany en Leger des Heils.
Nederlandse inzamelaars, sorteerders en verwerkers zijn aangesloten bij de Vereniging Herwinning Textiel, die certificaten op het gebied van transparantie en export toekent. Niet alle EU-landen hebben vergelijkbare keurmerken en strenge certificering, zegt Sympany-directeur Erica van Doorn.
Sorteerbedrijven met het VHT-certificaat splitsen herbruikbaar textiel en kleding uit en stemmen af op de vraag uit tweedehandsmarkten wereldwijd, legt bestuurslid Mariska Boer uit.
Geen maakindustrie in Afrikaanse landen
Textielverwerker Sympany zamelt de meeste kleding in; er staan in het hele land zo’n duizend containers. Kleding wordt beoordeeld op draagbaarheid, en het textiel dat gedragen kan worden wordt verkocht. Dit wordt opnieuw verkocht in tweedehandswinkels in Nederland, Europa en daarbuiten.
Als merken zeggen dat ze met duurzame materialen werken, bedoelen ze meestal dat ze petflessen of oude visnetten in de verpakking gebruiken.
Sympany levert aan vier Afrikaanse landen buiten Europa: Malawi, Congo, Zambia en Angola. “Dat zijn landen die geen maakindustrie hebben, en wij leveren naar vraag”, laat Van Doorn weten. “Daarmee belandt jouw kleding niet op een kledingberg op een Ghanees strand.”
Balen vol leggings
Die ‘kledingbergkleding’ heeft een andere route, legt Van Doorn uit: kopers zien een handeltje en kopen een hele zeecontainer met balen kleding op binnen Europa. Die vervoeren ze naar Afrika, waar ze de balen weer verkopen aan markthandelaren.
“Dat zijn bijvoorbeeld balen met alleen leggings of T-shirts. De markthandelaar kan er maar een gedeelte van gebruiken. En deze landen hebben geen deugdelijk afvalsysteem, waardoor het aan de kant van de weg of het strand belandt.”
Niet elk EU-land heeft een systeem waarin textiel gescheiden wordt ingezameld, zoals in Nederland. Maar ze zijn dat door EU-wetgeving vanaf 2025 wel verplicht.
“Er komt dus alleen maar meer tweedehands textiel in omloop, wat natuurlijk beter is dan textiel bij het reguliere afval gooien. Er moet vervolgens ook werk worden gemaakt van fatsoenlijke export naar andere landen. In bijvoorbeeld Kenia is de ongecontroleerde import van tweedehands kleding niet toegestaan. Maar in andere Afrikaanse landen kan dat wel.”
Ook het Leger des Heils zamelt kleding in. Die organisatie geeft de ingezamelde kleding en textiel aan mensen in nood, verkopen het in ‘ReShare Stores’, of verkoopt het door aan andere recyclingbedrijven. Kan het doorverkopen ertoe leiden dat kleding alsnog ergens anders de afvalberg vergroot? Nee, zegt een woordvoerder.
“Wij maken goede afspraken. Als wij zouden weten dat kleding op een vuilnisbelt belandt, is dat reden om de samenwerking te stoppen. We hebben allemaal het doel om kleding een tweede leven te geven.”
Niet in de bak, maar meteen naar een nieuwe eigenaar
Toch is het goed om die textielbak zo lang mogelijk te omzeilen, zegt Van Doorn. “Draag het eerst zo lang mogelijk, of geef het weg aan een bekende. Dan kan het altijd nog in de textielbak.”
Deze initiatieven zijn bedacht om je goede kleding meteen een tweede leven te geven:
Dress for Success
- Deze organisatie helpt mensen met een laag inkomen eenmalig aan een zakelijke, representatieve outfit voor een sollicitatie. In de Dress for Success-winkels worden zij door een stylist geholpen met de juiste kleding – een stapje richting economische zelfstandigheid is het doel. Er zijn tien van deze winkels in Nederland, en je kunt er als particulier je mooie, nette kleding kwijt.
Stichting Babyspullen
- Ouders met een minimuminkomen kunnen bij deze stichting aankloppen voor een gratis startpakket. Daar zitten nieuwe spullen zoals luiers in, maar ook nog goede, gedragen babykleding. De stichting is blij met babykleding, maar ook met de proefmonsters uit je babypakket, lakentjes, spuugdoeken en hydrofiele luiers.
De Kledingbank
De Clothing Loop
- Oftewel de kettingkledingruil. Dit initiatief ontstond tijdens corona, toen we wilden winkelen maar dat niet konden en ook de kledingruilfeestjes niet konden doorgaan. Het werkt zo: je vult een tas met kleding die nog mooi is, maar je niet meer wil dragen en brengt die tas naar een buurtbewoner die zich ook heeft opgegeven. Die bekijkt de inhoud, pakt eruit wat hij of zij wil hebben en vult de tas weer aan. Zo volgt de tas een vaste route langs alle deelnemers in een bepaalde stad of wijk. Er zijn inmiddels zo’n 410 van deze routes actief en er doen zo’n 15.000 mensen aan mee.
Nieuwe kleding van gerecycled textiel? Dat is nog niet zo makkelijk
Het recyclen van ingezameld textiel staat helaas nog in de kinderschoenen, zegt Van Doorn. Slechts 1 procent van het ingezamelde textiel wordt garen dat opnieuw gebruikt kan worden, maar afnemers staan er nog niet om te springen.
“Als merken zeggen dat ze met duurzame materialen werken, bedoelen ze meestal dat ze petflessen of oude visnetten in de verpakking gebruiken. Duurzaamheid door gerecycled garen te gebruiken heeft bijzonder weinig aandacht. Totdat we geen water meer hebben om katoen te laten groeien en er geen nieuw textiel meer bij komt.”