Shortly after the Russian invasion of Ukraine, Sweden and Finland announced their intention to join NATO. Finland has now succeeded and it looks like Sweden will join soon. The country thus breaks with a long tradition of military neutrality.
Zweden voert officieel sinds 1814 een neutraal beleid. Het land heeft zich sindsdien niet aangesloten bij internationale machtsblokken, zoals de NAVO. Zweden nam zich in dat jaar – na een oorlog met Noorwegen – voor zich niet meer te mengen in internationale conflicten, vertelt universitair docent Zweedse taal en cultuur Ester Jiresch van de Rijksuniversiteit Groningen aan NU.nl.
“Maar eigenlijk gaat de Zweedse neutraliteit terug tot in de middeleeuwen.” In tegenstelling tot veel andere Europese landen hadden boeren in Zweden toen relatief veel vrijheid. “Vrijheid en zelfstandigheid werden daardoor voor veel Zweden erg belangrijk”, legt ze uit.
De Zweedse neutraliteit als gevolg van het besluit in 1814 was vorige eeuw goed merkbaar. In de Eerste Wereldoorlog was het land neutraal. Het bleef handelen met de Duitsers, waarop de geallieerden de handel naar Zweden stillegden. Een hongersnood volgde.
In de Tweede Wereldoorlog bleef Zweden opnieuw neutraal, al boog het zich in het begin wel enigszins richting nazi-Duitsland om dat land niet voor het hoofd te stoten. Zo bleef het Scandinavische land ijzererts leveren waarmee de Duitsers wapens maakten. Later richtte Zweden zich meer op de geallieerden.
In de Koude Oorlog sloot Zweden zich niet aan bij het Warschaupact, maar ook niet bij de NAVO. “Het koos een soort middenweg tussen het kapitalisme en het communisme”, zegt Jiresch. Wel had het in het geheim een afspraak met de Verenigde Staten, voor het geval dat Zweden zou worden aangevallen door de Sovjet-Unie.
Krijg meldingen bij nieuws over Zweden
Neutrality has been in decline for a long time
The university lecturer points out that Sweden has become less neutral and independent for some time than the country might seem. Globalization, among other things, has contributed to this, according to Girish. As a result, Sweden has become increasingly unable to isolate itself from the rest of the world.
Furthermore, informal agreements between Sweden and NATO countries have long existed, and Sweden has been participating in peace missions since the 1990s. “There has been contact with NATO for some time,” she says. “It’s not really a case for the United States to stand by and watch if Russia invades Sweden.” Sweden is also a member of the European Union. Many European Union countries are in turn members of NATO.
Sweden views NATO differently because of the invasion of Ukraine
According to analyst Davis Ellison, the Russian invasion of Ukraine changed Swedish public opinion toward NATO, as well as the opinion of politicians. At that time, Sweden was already a so-called NATO Enhanced Opportunity Partner, just like Ukraine and Finland. As a result, Sweden and NATO are already exchanging information at a high level and also concluding military agreements, Ellison of the Hague Center for Strategic Studies told NU.nl.
After the Russian invasion, according to Ellison, the idea arose that Sweden’s EU membership no longer provided sufficient protection against a possible Russian attack on Sweden. “Security guarantees from the US and UK and through NATO were considered more valuable,” he says.
Ellison points out that Sweden has not been truly neutral since joining the EU in 1995. The EU, like NATO, has something like an Article V agreement. An attack on one Member State is considered an attack on all Member States. “Although this provision is generally considered less effective because the United States is not involved.”
Alleen Turkije en Hongarije moeten nog stemmen over Zweeds lidmaatschap
Bijna alle NAVO-leden hebben Zweden al toestemming gegeven om bij het militaire bondgenootschap te komen. Alleen Turkije en Hongarije moeten dat officieel nog doen.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft het toetredingsakkoord dat hij zelf heeft ondertekend naar het Turkse parlement gestuurd. Dat gaat er binnenkort over stemmen. Na lang dwars te hebben gelegen – omdat Turkije onder meer vond dat Zweden terroristen huisvestte – ging het land afgelopen zomer overstag. De stemming lijkt dan ook een formaliteit.
Hongarije zei lange tijd Turkije te zullen volgen en niet de laatste dwarsligger te willen zijn, maar dat veranderde recentelijk toch. Het Hongaarse parlement moet nog stemmen over de toetreding. Ook dat zal binnenkort gebeuren. Maar net als in Turkije is onbekend wanneer de stemming precies plaatsvindt.
NATO membership offers many benefits
Ellison explains that membership in NATO brings many benefits. Sweden is thus protected under Article 5 of the alliance, has full access to NATO intelligence and military exercises and defense planning is more closely coordinated. The country is also protected by the so-called NATO Integrated Anti-Air Defense System.
“In addition to these direct benefits, Sweden also plays a role in shaping the future of NATO. Sweden, Denmark, Norway and Finland have expressed interest in establishing a joint NATO Northern Command base, located in one of these countries.” The idea is that the armies of all those countries will be included.
Swedish expert Girish says that to this day neutrality and independence are important values for many Swedes. “The feeling that we can do it ourselves is worth a lot for a lot of people in Sweden. I saw that recently during the Corona pandemic, when Sweden dealt with it very differently than other European countries.”
NATO membership does not mean that Sweden’s neutrality is suddenly off the table. In recent decades, this neutrality has continued to decline.
Girish believes that the Swedes will still view NATO accession as a loss partly because of their strong need for neutrality and independence. “But it won’t be the case for the Swedes if they don’t put their own spin on it, so they can convince the outside world that they’re not completely losing those two things.”
1:00Finland officially joined NATO
“Infuriatingly humble social media buff. Twitter advocate. Writer. Internet nerd.”